Schubert ‘in Bitmemiş Senfonisindeki Verimlilik Hikayesi
Franz Peter Schubert, 1797 yılında Viyana’da doğmuş büyük bestecilerden biridir. 31 yaş gibi çok genç yaşta hayattan ayrılan bestecinin 600’den fazla şarkısı ve 9 tane de senfonisi vardır.
Schubert’in annesi 14 çocuk doğurmuş, bunlardan dokuzu henüz bir yaşına dahi gelmeden ölmüş. Geriye, Franz Schubert ile birlikte dört kardeşi kalmıştı. Abisi de piyano çalmayı biliyordu. Kısa sürede Schubert onu geçti. Bunun üzerine babası ondaki dehayı fark edip konservatuara yazdırıyor ve kısa süre sonra bitirip orada hoca oluyor. İdari işlerden vakit buldukça besteler yapıyor.
1815’te zengin bir Avukat olan Schober onu destekleme kararı alıyor. Böylece hayatının geri kalanında maddi ve manevi yönlerden onu destekleyen bir arkadaş çevresi hep yanında oluyor. Böylece bu kısa ömrüne bu kadar beste sığdırma şansı oluyor. 1822’de 25 yaşında firengi hastalığına yakalanıyor ama üretmeye devam ediyor. 8. Senfonisine başlıyor. 1827’de çok sevdiği besteci Beethoven öldüğünde hastalığı ilerlemiş olmasına rağmen onun meşalesini taşıyan 38 kişiden biri oluyor.
Ömrünün son dönemlerinde 9. Senfonisini bitiriyor ama 8. Senfonisini 6 yıl boyunca bitirmiyor. 1. Bölüm allegroyu yazıyor ki bu bölüm Çaykovski’, bin kuğu gölü balesini andıran nefis bir melodi ile başlar. Sonra 2. Bölüm andanteyi yazıyor. Daha sonra 3. Bölüm için scherzo başlığını atıyor ve belki ilham gelmesini beklediği için, belki aklına gelen melodileri esere uygun bulmadığı için bestelemiyor. Sadece bir kaç nota taslağı bırakıyor. Vefat ettikten sonra meşhur oluyor, en çokta bu bitmemiş senfonisi ile ünlü oluyor.
Öyle ki 1920 yılında Newyork Filarmoni orkestrası bitmemiş senfoniyi bitirmek üzere bir yarışma düzenliyor. Ancak katılan hiçbir eser değerli bulunmuyor. Ama her zaman için bitmemiş senfoninin son bölümü olsaydı nasıl olurdu tartışması hiç bitmiyor.
Bugünlerde malûm telefonlar ve onların işletim sistemleri arasında da kıran kırana savaş devam ediyor. 2019 yılının şubat ayında Huawei şirketi, Schubert’in bütün eserlerini yapay zekaya yükleyerek bir algoritma yaratarak senfoninin 3. Bölümünü tamamlandığını duyurdu. Ben de dahil pek çok kişi bu sonradan eklenen bölümü çok beğenmedi. Dileyen YouTube dan dinleyebilir;
Bu 45 dakikalık senfoninin 26. Dakikadan öncesi Schubert’e, sonra ki kısmı yapay zekâya aittir.
Bu senfoni ile ilgili güzel bir fıkra da vardır, ona da bakalım isterseniz;
Bir şirketin üst düzey yöneticisi o ayın konseri olan Schubert’in Bitmemiş Senfonisi’ne gidemeyeceğinden dolayı yerine şirketin verimlilik uzmanını göndermeye karar verir. Sonraki hafta, verimlilik uzmanından rapor ve bir teşekkür alır:
“Sayın Müdürüm;
– 4 Obuacı, konserin en önemli zamanlarında boş oturmuşlardır. Buradaki sayısı azaltılmalıdır ve diğer kişilerin konsere daha çok katkısı sağlanmalıdır.
– 12 kemancı ise her biri aynı anda aynı benzer hareketleri yapmaktalar ve aynı notalara basmaktadırlar. Bu kısım içinde personel tasarrufunu sağlayacak değişiklikleri şiddetle öneririm.
– Şarkılarda 16’lık notaların çalınıyor olması oldukça gereksizdir. Çünkü dinleyiciler 8’lik notalar ile 16’lık notalar arasındaki farkı anında hissedememektedirler. Sonuç olarak 8’lik notalarla eserlere daha fazla yer verilirse, ücreti yüksek olan keman ustaları yerine, düşük maliyetli stajyerler kullanılarak masraflar düşürülebilir.
– Yaylı sazlarla şekillenen bölümlerin, devamında nefesli sazlarla yapılmasından oluşan tekrarlamalar önlenebilir. Bu şekilde 2 saat süren konser de 20 dakikaya inerek zaman tasarrufu olur.
– Eğer Schubert bütün bunların farkında olsaydı, Bitmemiş Senfoni, çoktan bitmiş olurdu.
Saygılarımla…..”
Sonuç itibariyle hepimizin hayatı birer bitmemiş senfonidir. Onun nasıl olacağını yine en iyi biz bilebiliriz. Bu nedenle başkalarının yorumlarını da alın ama yarım da olsa tam da olsa bestecinin siz olduğunu unutmayın. Başkalarının tıpkı verimlilik uzmanı gibi sizin yaşam senfoniniz sadece kendi sınırlı bakış açısıyla eleştiride bulunabileceğini unutmayın. Elbette siz de başkalarının hakkında aynı durumda olduğunuzu da..
Gürdal Öztürk
Dünyalite
