Barnum Etkisi: Falların Ardındaki Gerçek

Geleceği her zaman merak etmişizdir. Kendimizden başlayıp başkalarının hayatta ki yerleri ve durumun vereceklerinin merakı ile bunları öğrenmek için bazı yollara başvururuz.

Kahve fincanlarından başlayıp fal bakmaya, gökyüzünün ev sahibi yıldızlar ile astrolojiye, kişilik analizi testleri ile karakterleri öğrenmek gibi bir çok yola başvururuz. Hatta her insan bu yollardan birinde mutlaka “evet söylenenler bana uyuyor” demektedir.

Peki bu uygulamalar her insana nasıl aynı şeyi söyletebiliyor? Küçük bir analiz ile bu durumu test ederek başlayalım.

1.Bazı zamanlar dışa dönük ve sosyalsiniz; bazı zamanlarsa içe dönük bir kapalı kutu oluyorsunuz.

2.Belli bir miktarda değişiklik ve farklılığı tercih ediyorsunuz; kısıtlamaların ve sınırlandırmaların içinde kalmak sizi mutsuz ediyor.

3.Gerçekten dostum diyebileceğiniz ve her şeyinizi çekinmeden anlatabileceğiniz insan sayısı 2-3 taneyi geçmez.

4.Kişiliğinizin bazı zayıf yönleri var ama genelde olumlu yönleriniz sayesinde bunları kolaylıkla telafi etmeyi başarıyorsunuz.

5.Genelde ilk tanışmada soğuk biri gibi gözükseniz de karşı tarafa ısındığınızda konuşkan ve sıcakkanlı biri oluyorsunuz..

Bu cümlelerden bir çoğunda sizi tanımlayan şeylere ulaşmışsınızdır mutlaka. Peki bu cümleler sizi tanımadan nasıl tahminler üretebiliyor işte tam burada “barnum etkisi” ile tanıştınız.

Barnum etkisi; kişilerin, kendileri için hazırlandığını zannettikleri ama normalde birçok kişiye uyan genellemelere ve belirsiz betimlemelere beklenenden daha fazla inanma eğiliminde olmasıdır.

Fallar, burçlar, kişilik analiz testleri, kişisel onaylama gözlemi ile yapılan örneklerdir. Barnum etkisinin işe yaramasının iki temel faktörü vardır;

1. Sunulan maddeler içerisindeki pozitif maddelerin negatif maddelere oranıdır.

2. Deneklerin onları sınayan kişiye dürüst ve öznel geri bildirimlerde bulunabileceği kadar güvenmesidir.

İşin sırrı, kişiye özelmiş gibi gözükecek kadar spesifik; ancak popülasyonun geniş bir yüzdesinde karşılık bulabilecek kadar genel “tahminleri “ öne sürmektir. Şahsımıza özel sandığımız şeyler aslında genel bir etkide kendimizi bulmuşluğumuzdur.

Bilmek istediğimizi bize veren barnum etkisi hayatımızın köşesinde yer alırken falların, burçların, analizlerin bize nasıl yakın olduğunu böylece öğrenmiş olduk.

Gelecek sadece yaşamımızın bir zamanıdır. Olacakları en iyi şekilde yaşamak ve yaşatmak ise bizlerin elindedir.

İrem Demirense

Dünyalite