Şamanizm Nedir? Şaman Gelenek ve Ritüelleri Nelerdir?

“Yer, gök, doğa yaratılmış ve en son insan yaratılmıştır.” Şaman gördüğüne inanmaz. Şaman inandığını görür..

Her inancın özünde insanüstü bir güç olduğu düşüncesi vardır. Ve her şey insan içindir. İnsanlık var olduğundan bu yana pek çok inanç türleri var olmuştur. İnanç ise insanın fıtratında olan bir ihtiyaçtır. Her insan bir güce inanır.

İnançlardan bizim atalarımızın İslamiyet öncesi inanışı olan günümüzde de etkisini gördüğümüz Şamanizm inanışını inceledim bu hafta. Benim için farklı bir deneyim olduğunu söylemeden asıl konumuza geçmek istemedim. Sonra derine indiğimde ve etrafıma baktığımda Şamanizm esintilerini hayatımda hissettim. Ve öz eleştirimi yaptım kendime. Saygı duymam gerektiğini düşünmeye başlayıp yazmaya koyuldum. Aslında bu yazıyı bir Şaman ile konuşup öyle yazmak isterdim. İmkanlarım müsait olmadığı için bana göre Şamanizm nedir? sorusuna cevap aramaktır amacım.

Şamanizm Nedir?

Şamanizm, insanın içsel manevi dünyasıyla bağ kurma yetkinliğine sahip olduğu düşünülen bir uygulamadır. Paleolitik Dönem’e kadar uzanan bir tarihi vardır. Kendisine özel inanç ve uygulamalarıyla farklı bir yöntemdir.

Şaman sözcüğünün kökeni; dört farklı görüş öne sürülmüştür: Kökeni Tunguz olup yuçen dilinde “şan-man” büyü yapan demektir. Sanskritçe’de ise rahip anlamına gelen samana sözcüğünden geldiği bilinir. Aynı sözcük ise hindistanda ruhlardan esinlenen anlamına gelir. Bir diğer dilde ise sürekli olarak hareket halinde olan, oynayan zıplayan, anlamındaki saman kavramından geldiği söylenir.

Şaman Kime Denir?

Kelime anlamında olduğu gibi halk inanışına göre ruhlardan haber alan kişilere şaman denir. Ruhlara bakış açıları, onların farklılaşmış zihinsel hallerde oldukları ve zihinlerinin çevresel faktörlerden özgür olduğu ve rahatça bulanabilecekleri bir alana ihtiyaç duyulduğuna inanılmaktadır.

Kişinin rüyadan çağrı alması şaman olmanın ilk şartıdır. Buna alternatif olarak ise, dedelerinden, atalarından kendisine herhangi bir özelliğin geçmesidir. 

İyi ve kötünün arasındaki savaşı gördüm Şamanizm inancında ben. Bir masala girer gibi araladım konuyu. Ortaya çıkış hikayesine büyülendim. İyiyi her zaman kötüden kurtarmaktır ya masallarda işlenen kurgunun özü. O özde yoğrulurdum. Bir kez daha anladım öze inilmeden yargılamanın gereksiz olduğunu.

Şamanizmden Gelen Türk Adet ve Ritüelleri

Şamanizm inançları çok zaman geçmesine rağmen hayatımızda hala vardır.

Sizlere bazı şaman inançlarından örnekleri paylaşıyorum. Nazar için nazar boncuğu kullanımı,  ölmüş ruhun ameline güvenerek dilek istemek için türbeler gitmek, kırmızı kurdele takarak büyüyü bozma ve lohusalık döneminde başka varlıklardan korunmayı sağlama.

Şehzadelerin kanlarını akıtmamadan boğularak öldürülmeside Osmanlı döneminde bir Şamanizm inancıdır. Toprağa akan kan kötülük oluştururmuş.

Eski Türklerde gidenin arkasından su dökmek. İbadethanelerde avlularda mumların yakılması, ağaç dallarına bez ve çaput gibi şeylerin bağlanması da eski Şamanizm döneminden günümüze kadar aktarılan geleneklerdir.

Ahşap bir yere el ile üç kere vurulması da, kötülükten korunmaya yönelik eski bir Şaman inanışıdır. Bu adetlerden bazıları Bering boğazını kullanan Türkler tarafından Amerika kıtasına da geçmiştir. Çünkü Amerikalıların da “knock on the wood” deyip 3 defa tahtaya vurma adetleri vardır.

Şaman ritüellerinden biride kurşun dökmektir. Ayrıca 40 Sayısı: ruhun fiziksel bedeni 40 gün sonra terk ettiğine inanılır. Kırk sayısı Türk destanlarında da çok yer alır.

Mezarları gizleme geleneği türk inanışında yokken, arap dünyasında mezar taşı bile bulunmaz.

Şamanlarda (kamlar) içki içilmesi yaygın bir gelenektir, tanrı için arak (rakı)  saçılır, buna kansız kurban denir. İslâmiyette ise içki içilmesi haram olarak yasaklanmıştır.

Kamlar âyin yaparken davul ve kopuz kullanırlar. Müzik ve çalgı olmadan bir âyin yapılmaz. İslamiyette ise dinî eserlerin müzik eşliğinde okunması günah sayılır.

Şamanizm Bir Din midir?

Soruyu kime sorarsanız size Şamanlık derler. Şamanlık tam olarak bir din değildir. Aslında doğaüstü kuvvetlerin kullanıldığı bir sistemdir.

Tarih kitaplarında eski Türklerin Şamanlık dinine mensup oldukları belirtilir. Şaman yerine kam kelimesini kullanırlardı. Kam, doğaüstü güçlerle temasta olabilen insandır. Tüm bunlarla beraber birşeyin altını çizmek gerekir ki, eski Türkler tek bir yaratıcının varlığına inanmaktaydılar.

Yaratıcının her millete peygamberler gönderdiği inancı baz alınarak, Türk milletinede peygamberler gönderilmiş olma ihtimali yüksektir. Çalap – Allah, uçmağ – Cennet, tamu- Cehennem, yükünç- secde, namaz, uluğ-gün- kıyâmet, yazuk- günah gibi dinî tabirler eskiden Türkler tarafından kullanılırdı. Bu kelimelerin hepsinin karşılığı İslâmiyette de görülür.

Şifa veren olmak…

Kötü ruhlarla savaşıp insanlara şifa dağıtmak için bir kartal gönderir tanrı yer yüzüne. İnsanlar bu kartalın dilinden anlamazlar. Kartalın uğraşmaları boşa çıkınca, tanrıya bir dilekte bulunur: Onlara kendi içlerinden bir şifacı gönder. Tanrı kartalın dileğini kabul eder ve onu insan suretiyle tekrar dünyaya gönderir. Bir ağaç altında bir kadınla ilişkiye girerek bir çocuk dünyaya gelir. Bu çocuk ilk Şamandır. İnsanlara şifa vermek için görevlidir.

Konunun özü: İyilik için yaşamalı insan…

Farkındalığınızı Arttıracak 35 Spiritüel Şifa Bilgisi

Özen Karaçakır

Dünyalite